Welcoem to posts!!
in the future - u will be able to do some more stuff here,,,!! like pat catgirl- i mean um yeah... for now u can only see others's posts :c
Mahu'inga 'o e MÄlÅlÅ Lelei
'Oku matu'aki mahu'inga ke tau ki'i tu'u si'i 'o fakaongo ki he fiema'u 'a hotau sino, 'atamai mo e laumÄlie foki. 'Oku 'ikai ko ha uki eni ke tau siokita, ka ko e fakamanatu 'a e mahu'inga ke tau tokangaekina kitautolu (self-care). Mahino pÄ 'oku kouna kitautolu ke mu'a 'etau tokanga ki he kakai kehe, pea ko e me'a lelei ke fai pehÄ. Ka 'o ka 'ikai ke tau mo'ui lelei, pea 'e faingata'a ke tau 'aonga ki ha kakai kehe.
'Oku tau feto'oaki foki he taimi lahi e mo'ui mateaki li'oa, ngÄue 'osikiavelenga mo e ta'etokanga ki he mo'ui. Ko e me'a lelei ke li'oa kae'oua 'e fai ke ta'e'aonga. Ko e me'a lelei ke fai hotau tukuingata 'i ha fatongia, kae 'oua na'a ngalo 'oku fiema'u ha sino mo ha 'atamai 'oku mÄlohi ke fakahoko 'aki.
'Oku 'ikai kovi ke 'ai pÄ mo 'oange ki hotau sino, 'atamai mo e laumÄlie ha mÄlÅlÅ. He 'oku 'oange 'e he mÄlÅlÅ lelei 'a e faingamÄlie ke fakafo'ou mo tÄnaki ha ivi 'oku lahi ange ke hoko atu 'aki 'a e mo'ui mo e ngÄue.
'Oku 'ikai foki ke tau fa'a tokanga ki he mÄlÅlÅ lelei 'oku fiema'u 'e hotau 'atamai mo e loto. 'Oku tau 'i he kuonga 'oku mo'ua hotau tokolahi he alanga fokoutua ko e puputu'u (stress). Ka 'oku 'ikai ke tau fa'a tali foki ke lau 'oku tau mo'ua ai. 'Oku fiema'u 'aupito ke faito'o 'a e alanga fokoutua ko eni he ka 'ikai te ne uesia 'a e ngaahi 'Åkani mahu'inga (vital organs) 'oku nau tauhi 'etau mo'ui.
Ka 'ikai ma'u 'e he 'atamai mo e loto ha nonga, 'oku 'ikai ke ma'u 'e he sino 'a e mÄlÅlÅ 'oku ne fiema'u. Ka 'ikai ke ke ma'u ha mohe lelei 'i he po'uli 'oku 'ikai kakato ho ivi ke fakahoko ho'o ngÄue he lolotonga 'a e 'aho.
Fakapapau'i 'oku ke ma'u ha mÄlÅlÅ fe'unga, he na'a mo SÄ«sÅ« na'e pau ke ne mavahe mei he kakai mo e kau ako "'o fakaekinautolu" ke kumi ha ivi ke fai'aki 'a e ngÄue. He na'a mo e 'Otua, na'e pau ke ne tuku mavahe ha 'aho ke mÄlÅlÅ ai (SÄpate). He'ikai ke tau 'osiki e ngaahi fatongia, ka 'i he'etau mÄlÅlÅ 'oku tau fakamo'oni ai 'oku 'ikai ko ha kau pÅpula kitautolu ka ko e kakai 'oku tau'atÄina ke fakahoko 'a e ngÄue 'oku 'aonga mo paotoloaki mo'ui foki.
Tauange ke mou ma'u kotoa pÄ ha 'aho mÄlÅlÅ lelei (Auckland Day).
By Rev Dr Nasili Vakaāuta
5 - 0
DAILY BREAD MO REV SIONE MOUNGAVALU
" KO 'ETAU FO'I MA KI HE 'AHO NI TOKONAKI 2 SIULAI 2022."
1 PITA 3:8 - 16.
" Ka mou 'ai ke tapuha 'a Kalaisi 'i homou loto ko e 'Eiki pe ia, 'o mou 'osi teu aipe ke fai ha fakamatala kiate ia fuape te ne 'eke kiate kimoutolu 'a e 'uhinga 'o e 'amanaki 'oku mou ma'u, kae fai 'i he angavaivai, mo e tailiili, kuo 'ata'ataa ho mou konisenisi." V15
" TEUTEU KE KE FAKAMATALA'I 'A E 'UHINGA HO'O 'AMANAKI LELEI, NEONGO HO'O MO'UI FAINGATA'IA."
Ko e Ta'u 'eni 'e 24 'eku pole ke u Muimui ki he 'Eiki pea kapau te u fai ha ki'i Fakama'opo'opo ki he tu'unga 'eku ma'u e Fiemalie mo e Nonga ki he'eku Mo'ui Fakatu'asino pea te u pehe:
" 95% 'EKU MO'UI FAKA'AHO KO E MAMAHI PE MO E FAINGATA'A'IA."
" 5% KO E FIEMALIE MO E NONGA."
Ka ki hoku LAUMALIE Mo e Nonga Fiemalie 'oku ne MA'U 100%.
Ko e fo'i Fakamatala 'oku ou fai 'oku 'ikai ngata pe he Fanongo mo hono Lau 'ehe Kakai 'i he tohi ni, Ka 'oku nau toe FAKA'EMENI mai ko e MO'ONI ia 'oku nau Sio FAKA'AHO ai 'i he Vaa'ihala Fononga 'oku te Fononga ai.
Pea ko ia ai KUOPAU KE 'IAI E FIFILI, pea 'e 'iai mo e Ngaahi FAKAFEHU'I, pea 'oku 'Uhinga mai e 'Aposetolo ki ai:
" KE U MATEUTEU AI PE KE FAI HA FAKAMATALA KIATE IA FUAPE TE NE 'EKE KIATE AU 'A E 'UHINGA 'O E 'AMANAKI 'OKU OU MA'U..."
'Oku lisi mai 'e Pita ha ngaahi 'Elemeniti 'e 5 kuopau ke Faka'ulungaanga'i 'aki ha Fa'ahinga Kakai ko e Kau Kalisitiane, Kau Tui, Kau Muimui mo e Kau Tisaipale:
1) Fakafetaiaki 'o muimui ki he fo'i Taumu'a tatau 'o Uouongataha.
2) Kaunga Mamahi 'o loto ke tokoni'i ha Fiema'u 'a ha taha kehe.
3) Ko e 'Ofa, kuopau ke te fai ia ki ha taha pe 'o hange ko ha Tokoua, Tuofefine, Tuonga'ane Mo'oni.
4) Ongo'i Manava'ofa mo loto Fietokoni.
5) Ma'u e loto Fakavaivai mo Fakatokilalo.
Ko e ngaahi Naunau 'eni 'oku Fakateunga'aki 'a e Loto 'o e Tangata KUO TAPUHA MO'ONI 'A KALAISI 'I HE'ENE MO'UI.
" KO FE 'OTUA?
'E ANGA FEFE 'ETE 'ILO'I 'OKU MO'ONI E 'OTUA? "
Ko hai te ne Talamai ko e Tohitapu ko e Lahi Taha, Ma'olunga Taha, Mahu'inga Taha, Pau Taha pea Mo'oni Taha?
" KE TALI E FEHU'I NI: Ko e 'Otua na'a ne Fekau mai hono 'Alo ko Sisu Kalaisi ko e LIVING EVIDENCE. Pea ko ia kotoa pe 'E TUI KI AI KUOPAU KE TAPUHA 'A SISU KALAISI 'I HONO LOTO, 'o hange ko Pita mo e Kau TISAIPALE 'i he 'Aho ko ia.
" FEFE 'A E 'AHO NI, KO HAI TE NAU HOKO KO E KAU FAKAMO'ONI? "
Ko Au, mo Koe, mo Kinautolu kotoa pe NA'A NAU, pea 'OKU NAU, pea TE NAU HOKO 'O TEU'I KE NAU FAI E FAKAMATALA KIATE KINAUTOLU TE NAU 'EKE 'A E 'UHINGA:
'Etau Mamahi pe mo Mo'ui Faingata'a'ia.
'Etau Masiva pe mo Mo'ui Tukuhausia.
'Etau Fehi'anekina'i pe mo Ngaohikovia.
'Etau Fiekaia pe mo Mokosia, " KA TAU NONGA PE MO E 'AMANAKI LELEI.
KA TAU ANGAVAIVAI PE MO TAILIILI.
KO E KAKAI KUO 'ATA'ATAA HO NAU KONISENISI.
Kapau kuo 'iai ha taha kuo OFO HE FU'U LILIU HO'O MO'UI, PEA NE FEHU'I, KUO KE LAVA 'O TALI?
PEA KO E HA HO'O TALI?
Te ke talaange ko e Faifekau koe?
Te ke Talaange ko e Siasi Mo'oni pe taha 'oku ke kau ki ai?
Te ke talaange 'oku ke lii lahi ho'o Misinale mo e Fakaafe?
TE U TALAANGE 'OKU OU NGAUE LAHI KI HU'ATOLITOLI KI HE FANAU HOPOATE?
Maumau Taimi lahi!
Ko ha fa'ahinga Tali ia ke u fai? Tali Fiepoto lahi mo Fielavame'a 'a e Vale ngangau ko au.
Ko e Tali 'oku Fiema'u 'ehe 'Otua ko " KO SISU KALAISI KO E 'EIKI PE IA! "
PEA 'OKU TAPUHA IA 'I HOKU LOTO.
Tapu ke u TOTONGI E KOVI 'AKI HA KOVI, pe ko e LEA KOVI 'AKI HA LEA KOVI." V9
Pea Ta'ofi hoku 'ELELO mei he kovi, mo hoku LOUNGUTU mei he LEA KAKA mo e LOI. V10
Faka'ehi'ehi mei he Kovi, kae fai lelei.
Pea kumi e Melino 'o Tuli ki ai.
" HA E ME'A 'OKU TAU TULI HOLO HE 'AHO NI? "
'Ikai toe ha Palaku mo e Fakalielia hono TULI TAKAI holo 'aho mo e po.
Tokanga he ko e Ongo Fo'i Fofonga 'o e 'Eiki 'oku na Siofi e kau Ma'oni'oni, Pea Fakaongo hono Ongo Telinga ki he'enau Lotu.
Ka ko hono FOTUNGA 'OKU NE HANGA KI HE KAU FAI KOVI." V12.
'E hanga atu hono Fotunga, pe 'e fakaongo atu hono telinga?
" HE KO FE KAU MA'ONI'ONI? "
'A e kakai 'oku nau SUFFER he MAMAHI mo e FAINGATA'A KOE'UHI KO 'ENAU MAMAHI'I 'A E 'EIKI KO SISU KALAISI, PEA KUO TAPUHA 'I HE 'ENAU MO'UI.
FEFE KO E HE 'AHO NI?
Fai leva ha'o Tukupa he 'Aho ni na'a ko e faingamalie faka'osi pe eni.
" TEUTEU MA'U PE KE KE FAKAMATALA'I 'A E 'UHINGA HO'O 'AMANAKI LELEI NEONGO E FIHITU'U 'A E FAINGATA'A."
'Ofa lahi atu ki hoku Kaunga Tisaipale kotoa pe.
0 - 0
We dont know what Jesus looks like, we donāt have picture of Jesus, God did that purposely so that we wonāt be worshiping an image cause GOD is a spirit and it must be worship in spirit . #We cannot escape Jesus!
Good Evening Dear Hearts
1 - 0
Fakalotolahi 'oe 'Ahoni: "OFA NA'E 'IKAI MAMAE"
Hosea 3:1
"Pea folofola 'a Sihova kiate au, Toe 'alu 'o 'ofa'i ha fefine 'oku ai hano 'ofa'anga, ka kuone maumau 'ene alafia, 'o hange koe 'ofa'i 'e Sihova 'a 'Isileli, ka ka hanga kinautolu kihe ngaahi 'Otua kehe..." (to'o meihe 2017).
*************************************************************************************************
Ko Oliver Cromwell koe taha he kau 'Eikitau anga fita'a he hisitolia 'o Pilitania. Na'e makehe pe 'ene founga taki 'ae taha pe 'ene lea mo 'ene tu'utu'uni pea pau ke angimui 'ae kau sotia. Tokua ne 'iai ha 'aho 'e taha ne talangata'a ai ha sotia ki he'ene angi peane tu'utu'uni ke fana'i 'i tu'a he taha 'oe ngaahi cathedral 'o Lonitoni. Ko e pongipongi koia naa'ne tu'utu'uni ke 'uluaki taa 'ae fafangu 'oe cathedral pea toki hilifaki 'ae tautea 'i tu'a. Ko e taimi na'e fusi ai 'ehe sotia 'ae maea 'oe fafangu ke taa, na'e 'ikai ongo e le'o ia 'oe fafangu. Na'e fekau 'e Cromwell 'ae sotia ke kaka he taua 'oe fafangu 'o vakai e fafangu pe koeha 'oku 'ikai ongo ai hono le'o. Kuopau ke tatali e tautea ke toki ongo e le'o 'oe fafangu. Na'e kaka hake 'ae sotia 'o matu'aki 'ohovale he'ene 'ilo'i ha fefine 'oku ne ha'i ia 'i loto he 'aofi 'oe fafangu. Koe taimi na'ane fusi ai e maea 'oe fafangu, 'oku alu atu pe 'ae 'elelo ia oe fafangu 'o taa he 'ulu 'oe fefine (puipuiange he moe fakatapu).
Na'e vete hifo 'ehe sotia 'ae fefineni meihe fafangu 'oku kei tau'aki pe 'ene manava. Peane 'eke ange kihe fefine pe koeha e 'uhinga ma'olunga na'ane ha'i ai ia he fafangu. Talaange 'ehe fefineni, "ko si'oku 'ofa'anga 'ae sotia 'oku teu ke fana'i, ifoange ke mole 'eku mo'ui kae mo'ui si'oku husepaniti", pea si'i malolo 'ae fefine. Na'e iku tu'utu'uni 'e Cromwell ke ta'ofi e tautea he'ene ma'ema'ekina kihe lotolahi 'ae fefineni ke li'aki mo'ui ma'a hono 'ofa'anga. Talu ai e tafoki a Cromwell 'o lea kihe kau sotia "Ka pehee fau ha li'aki mo'ui 'aha tangata ma'a hono fonua, 'e hoko e fonuani koe pule'anga tu'uloa."
Ko hotau folofola he 'ahoni he tohi 'ae Palofita ko Hosea. Koe paofita na'e mo'ui 'ihe kuonga 'oe ngaahi Tu'i 'e 4 'o 'Isileli 'aia ko 'Usaia, Siolame, 'Ahasi mo Hesekaia. Koe vaa'itaimi faingata'a lahi. Tafoki e ngaahi Tu'i 'o tauhi 'aitoli pea muimui ai moe kakai. Ngalulu fakapolitikale 'a 'Isileli he sipinga kovi 'ae kau taki. Fakautuutu e palopalema faka'ulungaanga he fonua 'oe tauhi 'aitoli moe situ'a 'ae kakai meihe 'Otua. Koe angahala fakalilifu 'o 'Isileli ko hono fakatonuhia'i 'oe mo'ui fe'auaki.
Koe talanoa malie eni mo matu'aki kehe hono natula. Fekau 'ehe 'Otua 'a Hosea koe palofita ke 'alu 'o mali mo Komela koe fefine fe'auaki. o hono fakasino 'oe natula angahala 'o 'Isileli, tokua 'oku hange ko Komela. Na'e 'ikai fa'a laua 'ae hola moe foki 'a Komela ki hono angamu'a kae tulimui pe 'a Hosea ke fakafoki ki 'api. Koe nofomali na'e keinanga'aki ae lo'imata moe fonu mamahi. Koe'uhi koha uaifi na'e liliu ngofua 'ene 'ofa 'ehe malohi 'oe angahala fe'auaki. Ka na'e fungani hake pea ngingila he talanoani 'ae husepaniti na'e kitaki pee mo 'ofa hono fuakava, faitotonu mo 'ikai maninia 'ene 'ofa mali moe felupe 'oe ki'i fanau.
Koe 'uhinga 'oe hingoa Hosea koe "fakamo'ui 'ae 'Otua" pe koe "fu'u ivi 'oe 'ofa kumi mai 'ae 'Otua". Koe 'uhinga 'oe hingoa Komela meihe motua'i lea Hepelu koe "fakangata pe "'OSI" pe motuhi". Koe taipe 'oe feinga 'ae tangata kene motuhi ia meihe 'Otua he'ene angahala.
Na'e hange ha matemate 'a liku 'ae ki'i taimi ne nofo mai ai 'a Komela 'i 'api. 'Iai hona foha ko Sisilili moe 'ofefine 'e ua ko Loami mo Loluhama. Taumaiaa ke 'uhinga malie e mata 'oe ki'i fanau. Koe 'ua malohi 'oe "FE'AUAKI" na'ane kuihi e mata 'oe fa'ee koeni ke muna pee mo paea e mata 'oe ki'i fanau. Kae lau 'e hai 'ae inu 'a lo'imata 'ae husepaniti angatonu. Na'e ma'olunga ange 'ae feinga moe holi ke fakatoli'a 'ae natula angahala.
'Oku leta mo lauta 'i hotau kuonga 'ae fakaaoao peheni 'ae Tevolo. Faka'ofa 'ae si'i ngaahi famili lahi he fakavalevale 'ae ngaahi uaifi kuo nau hopo ki hala 'o musu 'enau 'ofa kiha kakai kehe kae paea 'ae husepaniti moe fanau. Koe me'a tatau pee kihe ngaahi husepaniti kuo nau li'aki 'ae ngaahi uaifi moe fanau.
Ko Komela koe fefine na'e kehe atu 'ene fulikivanu. Na'ane pa'usi'i e 'ofa mali moe anga lelei 'a Hosea 'one lau ia koe laiseni ke 'a'eva he fakalaukau 'oe mo'ui fe'auaki. Te'eki tu'o taha ke haa he talanoani ha taimi ne ala ai e nima 'o Hosea 'o taa'i pe valoki'i pe aa 'a Komela. Ko Hosea koe tangata na'e hange ha makahunu hono mata 'ene fehangahangai moe lau ae kakai. Na'e 'ikai puli kiate ia 'ae ve'e'alu 'a Komela ka na'e ma'olunga ange kiate ia kene fakahaa'i e 'Ofa Ta'emamotu 'ae 'Otua.
Koe taha 'oe fakapulipuli 'oe talanoani, na'e 'osi tala pe 'ehe 'Otua kia Hosea, "Teu fakahaa'i ki 'Isileli 'eku 'Ofa 'ihe natula ho'omo nofo mali". Ko 'Isileli ko 'eku kakai fili ka kuo nau li'aki au Sihova 'o hange ha fefine fe'auaki. 'Oku nau fili 'ae ngaahi 'aitoli 'oe mo'ui kenau falala kiai. Ka he'ikai malohiange 'enau fehi'a mo 'enau hee he'eku 'Ofa.
'Osi hanga pe 'ehe 'uhinga ia 'oe hingoa 'oe ongo matu'ani 'o talateu'i e misiona 'ae 'Otua ki hono kakai.
Koe ta'u e 2000 tupu kuohili koe tumutumu ia 'oe 'Ofa Li'aki mo'ui 'ae 'Otua 'i he'e ne foaki mai 'a Sisu ke pekia he kolosi. Lolotonga 'oku tau hange ko Komela. Tau situ'a meihe 'Otua pea tau feinga ketau motuhi kitautolu he'etau holoholomelie he fakaifoifo he angahala. Talamai 'ia Loma 5:8 "lolotonga pe 'etau angahala kuo pekia 'a Kalaisi ma'atautolu..." Na'e 'ikai tatali e 'Otua ketau sai pea toki 'ofa mai. Na'e mu'omu'a mai 'ene 'ofa lolotonga 'etau nofo he angahala.
Mo'oni e lea, Na'a tau taehounga pe kae 'ofa'i pe kitautolu. Ko Komela hotau hotau la'itaa, 'ae 'alu mo foki meihe Eiki.
'Oku 'ikai keu lave'i pe koeha e tukunga ho'o mo'ui, kapau 'oku ke hange ko Komela 'o situ'a meihe 'ofa 'ae 'Otua. 'Oku ke 'ilo, kapau ko koe tokotaha pe na'e 'i mamani, na'e kei pekia pe 'a Sisu koeuhi koho mahu'inga. Na'e faingofuaange kihe 'Otua ke tukuange 'a Sisu ke pekia he kolosi ka na'e faingata'a ange ke tukuange koe keke mate he angahala. Fakaafe'i a Sisu ki hoo mo'ui kake inasi he fonu mahuohua 'oe mo'ui. Talaange pe kia Sisu, ha'u 'o nofo hoku loto peake pule he'eku mo'ui.
"E Sisu na'e pehee ho'o 'ofa kihe maama
Na'ake fehi'a ke mate ee ha taha angahala".
By Faifekau Soileti Finau
2 - 2
Koe faka-lotolahi kihe āaho āoe faāee
Mums, did you ever question your value as a role model, caretaker, administer of hugs and Band-Aids? I think we all have in today's
climate of "do more, get more, have more." Many of us work to bring home a paycheck and others work for our sanity. Have you ever wondered if your children were better off with the babysitter than you? Scientific studies are beginning to point to the overwhelming value of a mother's love, hugs and support. Nannies, babysitters and relatives
are terrific. They just aren't as terrific as MUM.
I think mums can work at home, be homemakers or work outside of the
home and still be great mums. The most important part of mothering is
being there for our children. Maybe your sacrifice is going to work but spending your precious little free time reading your child a
bedtime story every night, taking him/her to the park on Saturdays or chaperoning your daughter's school dance. What matters is our input, confidence in our roles as mothers, knowing we are the best person for
the role and to understand how valuable we are to society. Pat yourselves on the backs mums, you've accomplished a miracle!
There is no greater sacrifice on earth, in my opinion, than making the decision to be a parent. Know how important you are. Know that your children need you to be as solid an individual as you can be. Therein lies your strength as a mother, whether you spend the day at home or in an office. We are all exceptional women in our motherhood.
āIhe āeku toe lau āae mahuāingaa āoe faāe, kae hange fa'e ia ko e lau 'a e kau tufunga lea hotau fonua ki he lea ko e MAHINO. Ko ene pehe pe mahino ko 'ene 'osi ia. 'Oku hala nai ke to e tanaki mai suffix ko e ā āi ā mahino'i. Ke to e mahino feefee kuo mahino, ko ia 'oku 'ikai ha to e lea ia 'e mafana ange ka ko 'ete pehe pe āFAāE". 'oku hanga 'e he mahu'inga 'o fakamomoko'i ' a e lea fa'e. he hange neongo 'oku 'ikai ke pehe, 'oku tokolahi 'a e kakai 'oku nau 'ai noa'ia'i 'a e fa'e, ko e anga pe 'o e fiefia mo e kaunga fakafeta'i kihe āEiki he kei vakai ki
si'ete fa'e 'i he ngaahi 'aho ko 'eni 'oku kei fai pe 'ene fei'umu (akonaki, fafanga) pea tohi mo 'ene la'i feta'aki(lea, talatalaifale).. kihe finemotuāa ni, 'Oku ou manatu ai kihe āeku folau mai mo āeku faāe mei Tonga āihe āuike kuoāosi , kihe matapule folau mai kihe toli pea ko āene eke mai pe ko āeku faāe peau tali āio, peau pehe atu koe malo pe kei āofaa mai āEiki maāana kei mataāia siāono fofonga mo kei fanongoaa siāono leāo. Kou faka-tokangaāi atu e matapule ni, āoku lelenoa pe siāene loāimata, peau pehe atu ke saipe? Pea ne pehe maiā Me'apanga ko 'ene toki mahu'inga
e koloa he'ene mole pea faka-loloma koe 'ikai keu 'ilo ha kovi 'e taha ne fai he'eku fa'ee kiate au" Si'i fanga tokoua moe fanga tuongaāane. Oku 'ikai moha toe mata'i koloa 'e mahu'inga ange ho nofo mamani ka koe fa'eee pea kuo 'ikai ke kei makakoloa 'aki
mo hono hamu hifo e femamenite 'a hono fakatatau 'ehe punake 'ae mahu'inga 'o e fa'ee. Tala'ehai 'e lue hake ha taha 'i hala 'oku ngaue mai ha siana 'i honau 'api pea pehe atu " Malo e tau mo 'api na" Ko lea pe ia ki he fa'ee, He koia 'oku tau moe faingata'a 'o 'api..tuku keheange ngaahi āaho ni, he kuo liliu foki e taimi ia pea kuo lahi e matu'a
tangata ia "kuo tau mo 'api" kae tau e finematu'a ia mo 'uta.....
"Who can find a virtuous woman? For her price is far above rubies."
Fakamalo ki si'i ngaahi Fa'e 'i he tou'anga 'o tau hoko ai ki he tu'unga mo'ui 'oku tau 'i ai 'i he 'aho ni. 'Ofa ke mou ma'u ha Sapate Fa'e fiefia mo fakakoloa. Pea 'ofa ke tokanga'i makehe kimoutolu he 'Aho Mahu'inga -
please don't forget to enjoy the Day 'cause the next day won't be. š
LOVE&GRACE
Happy First Heavenly Motherās Day to My Mother Jewel of our family Mele Letele Makineti Cook Valu ā¦. We Miss You Mum our first motherās day without you, been 2 months and 2 weeks since you gone ikai keke ngaloooo mohe aaa
1 - 0
āāOfa Taāehiki...ā
(Sione 15:9-17)
Kuo tau tukufolau āi he mÄhina ko MÄ, pea kamataāaki e SÄpate maāa e fÄnau. Ko e mataāikoloa mahuāinga fau ka ko e ngaahi tofiāa kuo foaki āe he āOtua ko hotau āinasi. Pea neongo āoku vaivai āetau fakahoko fatongia he taimi āe niāihi, kae talaāehai āoku tuku ha lelei pe kaipoosi ha koloa mei heāetau fÄnau. Ko hotau tokolahi āoku faiāaki e tauhi āa e lelei taha āoku tau ala lava āaki e meāa āoku tau maāu. Kehe pÄ ke fakasÄ«pinga ki heāetau fÄnau āa e āofa āa e āOtua ko hotau Tauhi Lahi.
Ko e āofa ia āoku tuku-mo-nonofo ki ai āa e talanoa āa SÄ«sÅ« āia Sione 15:9-17, pea ko e lÄsoni ia mei he kosipeli ki he SÄpate fakamanatu āo e ngaahi faāÄ. āI he SÄpate faāÄ kotoa āoku ne uki āetau tokanga ke fakamaāunga ki he mahuāinga āo e tuāunga mo e fatongia āo āetau ngaahi faāÄ, pea mo e feilaulau āoku nau fai āi he āaho mo e pÅ koeāuhi ke tauhi honau ngaahi fÄmili. Ko e tokolahi āo e ngaahi faāÄ āoku nau ngÄue mateaki āi āapi neongo āoku āikai ko ha ngÄue totongi ia. Pea āoku tau faāa fua foki e mahuāinga āo ha ngÄue he paāanga āoku maāu mei ai. Ka kiate au, āoku āikai ha ngÄue āe mahuāinga hake āi he āaufuatÅ āa e ngaahi faāÄ maāa āenau fÄnau.
āOku ou fakakaukau lahi ki heāeku fineāeiki, pea ko e fakakaukau foki ia āoku āikai mamaāo mei hoku āatamai āi ha taimi. āI he taimi lahi āoku ou manatu melie mo e loāimata, he āoku āikai ngalo āiate au āa āene āÄ hengihengi fakapaku laĆ keke vai āi homau āapi ke teuteu ha meāatokoni ke faāo heāeku kato naunau kau tuli ki he pasi ke Å ki he ako.
āOku āikai ngalo āa āene lava āo levaāi āemau fusimoāomo ke lato e fiemaāu āa e fÄmili. āOku āikai ngalo āa e hangÄ pÄ āoku mau koloaāia āi he hanga āe heāene malimali āo āufiāufi āemau masiva. āOku āikai ngalo āa e taimi ne maāu ai āene kiāi ngÄue faama mo ĆØku tangata'eiki, pea neongo āene vahe kovi, ka naāe fuaāaki ia ha kavenga pÄ āoku tala mai. Kiate au, ko e fakamatala taupotu mo hÄ mai ia kiate au āo e āofa āoku lea ki ai āa Sione.
Ko e āofa āa e faāÄ āoku āikai tuāu-mo-lele pe hiki. Ko e āofa ia āoku nofomaāu pea āikai ngaÅ«e. Neāineāi fakasÄ«pinga āe he punake āo e Himi 538 āetau fekauāaki mo e āOtua ke āhangÄ ko e fai āa e fÄnau ki he faāÄ.ā Ko e uki āoku fai ke tau nofo maāu āi he āofa āa Kalaisi, ko e uki ke tau āofa hangÄ ha faāÄ, ke tau āofa taāehiki. Ko e taau āo e kakai āoku āikai hiki meia kinautolu āa e āofa āa e āOtua ke nau nofo maāu āi he āofa pea nau feāofaāaki foki.
āOku fakaloloma āa e kau lotu āoku tuāu-mo-lele mei he āofa. āOku nau āofa pÄ ki he kakai āoku nau saiāia ai, 'ofa kihe kakai ma'u 'enau koloa, āofa pÄ he faingamÄlie, pea ngata ai. āOku fakaloloma āa e kau lotu āoku filifili (hÅ«mataniu) āenau āofaāāoku nau āofa pÄ ki he kÄinga (lanu, matakali, tui, etc) kae āikai kau ai āa e tuāa mo e lauvale. āOku fakaloloma āetau feinga ke fakangatangata e koloa naāe āomi taāetotongi pea ke foaki taāetotongi. Ko hotau ngafa ke feāofaāaki, nofomaāu he āofa, pea āoua naāa faiange kuo tau hiki mei ai, he ko ia āoku tuāu ai āetau lelei.
Tau ako pÄ ke āofa kaeāoua kuo tau poto he āofa!
Lotu: āOtua āo e āofa, mÄlÅ hoāo kei āofeina āa e faāahinga loto tÄngia ko kimautolu. āOku mau vete atu āemau faāa hiki mei hoāo āofa, pea tupu ai āemau fefusiaki. Ka āoku mau tukupÄ ke ako ke poto he nofomaāu hoāo āofa, pea ako ke poto he feāofaāaki, he ko e taau ia āo e kakai āoku āofaāi āe he āAfiona. Oāi homau loto ke ili ai āa e āofa āoku tolonga āo hangÄ ko e āofaāi kimautolu āe heāemau ngaahi faāÄ. āOku mau hÅ«fia atu āa e ngaahi faāÄ kotoa pÄ ke nau maāu kelesi ai pÄ mo tapuaki mei he āAfiona, āi he taimi ni āo lauikuonga. āEmeni.
3 - 1
Uike Tapu 8 ā SÄpate Toetuāu: āKaungÄ ikuna...ā (Sione 20:1-18)
āKuo Toetuāu āa e āEiki, Kuo Toetuāu Moāoni!ā
Talu mei he kalusefai āo SÄ«sÅ« mo e tÅ e poāuli ki he kau ako mo e kau muimui. Ko honau loto ne kapa āe he puputuāu, talaāa, manavahÄ mo e tuāatamaki (hangÄ ne u lea ki ai āaneafi). Kuo teāeki ke nau maāu ha mohe lelei he talaāehai āoku mahino honau ikuāanga āo ka āilo āa e potu āoku nau āi ai. Ko e tÅ«kunga kaupÅāuli pehÄ kuo ofongi kitautolu ki ai āe he talanoa āoku fai āe Sione (20:1-18).
Ko e āaho hangÄ ko e āaho ni (āuluaki āaho āo e uike), kuo mafoa āa e ata, pea teāeki ke hopo āa e laāÄ. Ka ne uhu tokotaha atu ha fefine, ko Mele mei Makitala, ke fakakakato āa e fatongia ki he sino āo e pekia ne āikai lava koeāuhi ko e vave āa e SÄpate faka-Siu. Naāa ne laveāi pe kuo leāohi āa e fonua loto āe he kau sÅtia Loma, pea kuo silaāi malu, ka naāa ne uhu pe. Naāe āikai ke ne fakapapauāi āa e meāa āe hoko ki ai, ka naāa ne uhu pe. Naāa ne uhu atu āo fehangahangai mo e moāoni: kuo ātoāo āa e maka mei he fonualotoā pea ko āene mahalo, hangÄ ko ia naāa ne fakahÄ kia Pita mo e ako ne āofa ai āa SÄ«sÅ«, kuo kaihaāasi āe ha niāihi āa e sino āo e āEiki!
Ko e fakamatala āa Sione, naāa nau fakavave kotoa ki he fonualoto; naāa nau fakamoāoni kotoa ki he ava āa e fonualoto.
Ka naāa mo ia, naāe āikai ke nau makupusi āa e moāoni kuo toetuāu āa e āEiki. Ko ia ne foki taāemahino āa e ongo ako tangata, kae nofo atu āa Mele mei Makitala ke vakai pe ko e hÄ kuo hoko.
Lolotonga āene talafili mo tangi, kuo ofongi ia āe he ongo āangelo ne āi he fonua loto: āE fefine ko e ha āoku ke tangi ai? Ko e fehuāi tatau mo ia ne fai āe SÄ«sÅ« kia Mele (v.15) pea ne tÄnaki atu: Ko hai āoku ke kumi ki ai? āI he mahino kia SÄ«sÅ« āoku teāeki laveāi āe Mele āa e meāa kuo hoko, naāa ne ui hono hingoa, pea āÄ ai e fofonga āo Mele āo āilo ko SÄ«sÅ« ia kuo ne mamata ki ai: Pea āalu āa Mele mei Makitala, āo ne tala ki he kau ako, āo pehÄ: Kuo u mamata ki he āEiki.
Ko e konga lahi āo e talanoa ki he Toetuāu, āi he Tohitapu mo e tukufakaholo āo e Lotu Faka-Kalisitiane, āoku fakamaāunga ki he kau tangata mo āenau lau kia SÄ«sÅ«. āOku ou fakaafeāi kotoa kimoutolu ke tau hiki āo vakai mei ha potu kehe, pea tokanga ki ha taha kehe. Te u tokanga heni kia Mele mei Makitala he āuhinga āe ua: āuluaki, ke fakaāilongaāi āa e fatongia mahuāinga naāa ne fakahoko āi he ngÄue, pekia mo e toetuāu āa SÄ«sÅ«, pea ko hono ua, ke fakatonutonu e maāuhala āo kau kiate ia.
Ko Mele mei Makitala ko e taha ia āo e kau fefine ne nau muimui kia SÄ«sÅ«. Ko Makitala ko e kolo kaungÄāapi ia āo KÄpaneume ki he fakahihifo āo e Tahi Kaleli. Pea āoku mahino ne kau āa Mele he niāihi ne fuofua muimui kia SÄ«sÅ« koeāuhi ne fakahoko e konga lahi taha e ngÄue āa SÄ«sÅ« āi Kapaneume mo e ngaahi kolo kaungÄŹ»api.
Mei he ngaahi fekumi kuo fakahoko āo kau kia Mele mei Makitala āoku mahino mei ai āa e ngaahi meāa ko eni:
Ā· Naāe fakamoāui ia āe SÄ«sÅ« mei he fokoutua naāa ne moāua ai, ka āoku āikai ko e fefine feāauaki ia naāa ne foaāi āa e hina lolo āo tÄkai āaki āa SÄ«sÅ«. Ko hono fakakÄinga āo e ongo Mele ko eni ne tuāunga ia he maāu hala āa e kau lau Tohitapu āo āIulope he Kuonga Lotoloto, fakataha ia mo e feinga āa e kau maāu mafai āo e siasi ke holoki e tuāunga āo Mele mei Makitala, kaeāumaāÄ āa e kau fefine kehe (hangÄ ko Soana) ne kaungÄ muimui mo Mele kia SÄ«sÅ«.
Ā· āOku mahuāinga ke tau āilo, naāe āi ai āa e ongo kulupu āe ua ne muimui kia SÄ«sÅ«: (i) ko e kau tangata, āa ia naāe taki ai āa Pita, pea mo e (ii) kau fefine, āa ia ne taki ai āa Mele mei Makitala. Ko e taha ia he āuhinga āoku na fakatou hÄ ai he talanoa āo e Toetuāu.
Ā· Ko Mele mei Makitala ko e fefine ia ne āi ai āa āene meāa naāe maāu. Pea koeāuhi ko hono fakamoāui ia āe SÄ«sÅ«, naāa ne tokoniāi faka-paāanga mo faka-meāatokoni āa SÄ«sÅ« mo āene kau ako lolotonga e ngÄue āa SÄ«sÅ« āi Kapaneume mo e ngaahi āotukolo āo KÄleli.
Ā· Ne kau fakataha āa Mele mo e kau tisaipale fefine āa SÄ«sÅ« he fakamoāoni ki he ngaahi konga mahuāinga taha āo e moāui āa SÄ«sÅ«:
o Ko e kotoa e ngÄue āa SÄ«sÅ« āi Kaleli mo Siutea, naāa nau āi ai.
o āI hono kalusefai, naāa nau āi ai
o āI heāene pekia, naāa nau āi ai
o āI hono telio, naāa nau āi ai
āI he āaho ni, āi he Toetuāu, ko Mele ai pÄ naāa ne fuofua fakamoāoni ki he Toetuāu āa e āEiki he kuo ne mamata kiate ia. Ka ko e hÄ hono mahuāinga makehe? Kia kitautolu āi hotau kuonga, āoku āikai fakaofo ke fakamoāoni ha fefine ki ha meāa kuo hoko. Ka āi he kuonga āo SÄ«sÅ«, ko e liukava lahi ia. Ko ha fakamoāoni āa ha fefine naāe āikai hano pÄuni āoāona. Pea kapau ko ha hopo, āe mamafa ange āa e lau āa ha tangata he fakamoāoni āa ha fefine.
āI he mahino ko ia, naāe āikai faingofua ki he kau tangata ne muimui kia SÄ«sÅ«, tautefito kia Pita, ke tali āa e talanoa āa Mele mei Makitala. Naāa na tuāu atu mo e ako āofaāanga āo SÄ«sÅ« ke vakai pe ko e moāoni āa Mele pe āikai. Naāa na aāu ki ai āo āilo ta ko e moāoni kuo puli e sino āoe āEiki, pea na foki leva. Ka ko Mele pÄ naāa ne nofo atu āo felongoaki mo e āEiki Toetuāu, pea ne fuofua talaki āa e moāoni ko ia ki he kau ako: āKuo u mamata kiate ia.ā
Ko e moāoni āo e Toetuāu āoku āikai fakaāilo ia āo tuāunga hotau tuāunga pe mafai. Ka āoku tatala ia ki he taha āoku ne mateuteu ke tali ia.
Ko e moāoni āo e Toetuāu āoku hiki moāui, hangÄ ko ia kuo hoko kia Mele he āaho ni. āI heāene felongoaki mo SÄ«sÅ« Toetuāu āoku hakeakiāi ai ia mei hono fakamoāulaloa āe he sosaieti ke mahino āoku āi ai āa hono mahuāinga he āao āo e āOtua.
Ko e talanoa āo e Toetuāu ko e mafu-tefua ia (pe uho) āo e lotu faka-Kalisitiane. Ko ia āa e makatuāunga āoku langa ai āa e tui, pea ko ia āa e taumuāa āoku fai ki ai āa e fakamaāungamo e āamanaki. Ko e tui faka-Kalisitiane āoku fai ki he āOtua āoku moāui, talaki āa e fekau āo e moāui, pea āamanaki ki he tapuaki āo e moāui, āo āikai ko e mate.
Ko e mÄlie ia āo e ikuna āoku tau maāalali, ko e āi ai āa e āamanaki kuo to e fakatoka ki he moāui taāengata. Ko e tapuaki ia naāe mole, ka kuo to e foaki mai. Ko e faingamalie naāa tau liāaki, ka kuo to e fakatau mai āe he āEiki āaki āene moāui āo ne āofaāaki mai. Ko hota ngafa tuāukimuāa ke tali mo kumuni āa e faingamalie fungani kuo ta to e āinasi ai.
āOku fanguna kitautolu āe he Toetuāu ke tui ki he moāoni: āoku āikai ko mate āa e aofangatuku āo āetau pilikimi, ka ko e moāui taāengata. āI heāetau kau mo Kalaisi, āoku tau lave ai āi he tapuaki ke toetuāu fakataha mo Kalaisi ki hono langilangi. Tauange āe hoko āetau feohi mo Kalaisi ko e tuāunga ke langa mo tuāu kaukaua ai āetau tui: Kuo Toetuāu āa e āEiki, Kuo Toetuāu Moāoni!
Lotu: āE mate kofaāÄ ho huhu? Ko e fehuāi fielahi ia āoku maāupu mei homau loto, āEiki, āi he āaho fakakoloa ko eni. Fakafetaāi ko e āikai te ke tuku ke siva āemau āamanaki. Fakafetaāi āi he ikuna kafakafa kuo ke fai ke kilala āemau tui vaivai ni. āI hoāo ikuna, āoku mau kaungÄ ikuna ai. āI hoāo toetuāu, āoku mau kaungÄ toetuāu ai ki he moāui. Fakamolemole kapau naāe kamata ke mau foki mei he āAfiona. Fakamolemole āo kapau ne kamata ke mau fakafisinga āemau kau mo koe. He āe kamata mei he āaho ni āo fai atu, te mau talaki hoāo āofa, hoāo ikuna, āio, āa e moāui kuo ke tokonaki maāa kimautolu mei he malumalu āo e mate. Oāi ke mau toāa, pea fai ai pe homau fakaivia, koeāuhi ke mau tÅkaki āa e āamanaki moāui āi he āÄtakai kotoa pÄ āoku tokamalumu ai āa e mate, pea fai ai āemau fakamoāoni: āKuo toetuāu āa e āEiki, kuo toetuāu moāoni, haleluia!ā āEmeni.
6 - 0
Uike Tapu 7 ā Tokonaki Tapu: āKaungÄ tuiaki...ā (MÄtiu 27:62-66; Filipai 3:12-16)
Kuo tÅ e pulonga.
Hili e kalusefai, pea mahino kuo pekia moāoni āa SÄ«sÅ«, ne telio ia āi ha fonualoto, pea fakatatau ki he ngaahi kosipeli, naāe leāohi malu ia āe he kau sÅtia āi he āaho Tokonaki kakato, āa ia ko e SÄpate faka-Siu ia. āI heāene aāu ki he 6pm (ngataāanga āo e SÄpate) ne fakahoko āe Nikotimasi āa e ouau maheni ki he pekia āa ia ko hono tÄkai ia āaki āa e ngaahi lolo mo e sipaisi kehekehe. Naāa ne haāu mo e lolo pÄuni āe 75 ne ngaohi mei he mula mo e āaloe. Hili ia ne nau kofukofu āa e sino āo e āEiki āi ha ngaahi tupenu lÄ«neni lÅloa (Sione 19:39-40).
Ko Nikotimasi, hangÄ ko Siosifa āAlimatea, ko e mÄmipa ia āo e falealea Siu pe ko e Sanitaliniāko e fakatahaāanga ia naāa nau tautea mate āa e āEiki. Ko e ongo muimui kinaua āo e āEiki ka naāe fai fakapulipuli. Naāa na manavahÄ ke āilo āena tui kia SÄ«sÅ« koeāuhi ko hona tuāunga he nofo āa haāa Siu. Kaekehe, naāe fakatou uesia lahi kinaua āe he pekia āa SÄ«sÅ«. Naāe āikai ke na kei tukutoi hangÄ ko āena fai āi he kei moāui mo ngÄue āa SÄ«sÅ«, ka naāa na lotolahi āo tuāu mai he āaho āo e kalusefai āi he āao āo e kau maāu mafai Loma mo e kau taki āo e kÄinga Siu ke fakapapauāi āoku āoange ki he āEiki āa e langilangi āoku tuha mo ia, ko e MÄ«saia āa e āOtua. Mahalo āapÄ ko e feinga ke toāo e ongoāi halaia, he naāe āikai lava ke na ngÄueāaki hona tuāunga mÄāolunga ke haofaki āa SÄ«sÅ«.
Ko e meāa ki he kau muimui āo SÄ«sÅ« kuo nau lolotu. He kuo mole āa e taha naāe fai honau tataki mo fakamÄāopoāopo. Moāoni, ne taaāi e tauhi pea movete āa e tÄkanga. Ko honau tokolahi, kuo nau tÄtÄpuni fale, kei lÄlea honau loto, āikai āilo pe ko e hÄ ke fai. HangÄ ko kitautolu āoku nofo fale ke maluāi āetau moāui mei he vailasi kolona (COVID-19), ne pehÄ āenau tÄpuni fale. Ka ko kinautolu ni, ne fai ko e ilifia ki he kÄinga Siu mo e kau taki Loma.
Mahino ne kei tÄlafili āa Pita koeāuhi ko āene fakafisinga āa SÄ«sÅ«. Tautefito ki he taimi ne fiemaāu lahi taha ai āa e tokoni mo e poupou. Heāikai foki fai ha lau ki he faāÄ tonu āa SÄ«sÅ«, āa siāi Mele, mo hono kÄinga ofi, āoku pau naāa nau tengihia e foha kuo mole. Ko e vakai atu ki he kahaāu naāe āaoāaofia āo āikai hÄ ha meāa.
āOku āiloa tukufakaholo e āaho ni ko e Tokonaki Tapu, koeāuhi āoku kei toka āa e āEiki āi fonua loto. Ka āe āikai hala ke tau lea ki ai ko e Tokonaki Puputuāu pe Tokonaki Tuāatamakiāhe ko hai āe kei maāu hono loto heāene mamata ki ha tautea fulikivanu ange fau, hangÄ ko e kalusefai? Ko hai ne āamanaki āe āi ai ha toetuāu neongo e muimui holo āia SÄ«sÅ« mo fanongo ki heāene ngaahi akonaki?
Ko e hÄ āatautolu āe fai?
āOku ou fietaki hoāomou tokanga heni ki he akonaki āa Paula naāa ne fai maāa e kÄinga lotu āi Filipai 3:12-16. āOku mahino pÄ āa e afo fiefia āoku ne aoniu e tohi ni, pea āoku uki foki āe Paula āa e kÄinga ke fiefia maāu aipÄ. Ka āi heni, āoku mÄlie āa e fakakaukau āoku ne fokotuāu: āa e tala āo e tuiaki (diÅkÅ). āOku ala āuhinga āa e diÅkÅki hono ātuli fakangÄā ha meāa pe ha taha, pe ko e āfeinga ke puke ha taha ke ngaohi kovia [persecute].ā Ka āi heni, āoku sio ki he ngafa āo e kumi mo huhÅ« ke maāu pe āilo ha meāa kaeāoua pe kuo lava (actively seeking, pursuing, etc.). āOku to e malava ke fakaāuhinga ko e āmuimuiā ki ha taha. Ko e ngaahi fakakaukau ia āoku āÄkituāa he lea ātuliā heni.
āOku tÄnaki atu ki he tuli āa e ngafa āe taha: ko e pukenimÄ pe haāaki puke! Ko hono lea tefito ko e lambanÅ pe katalambanÅ, āa ia āoku kÄinga mo e tuli ka āoku Å mo ia āa e fakakaukau āo e feinga ke maāu ko āete koloa/āinasi. Pea ko e tafenga ia āo e lea āa Paula: teu tulikaki atu kaeāoua kuo u maāu āa Kalaisi maāaku, āo hangÄ ko e maāu au āe Kalaisi maāana.
āOku vaivai e liliu āa Molitoni heni, he āoku āikai makupusi āe he lea āalaā āa e fakakaukau āo e katalambanÅ (to make oneās own or to take possession; vakai kia 1 KolinitÅ 9:24). āE lava ke liliu āa e veesi 12 āo anga pehe ni: āMole-ke-mamaāo haāaku taukave kuo u maŹ»u, pe kuo u kakato; ka Ź»oku ou tulikaki ke maāu maāaku, āo hangÄ ko hono maāu kita āe Kalaisi maāanaā[Note: āoku āikai haāaku maāu pe ko e fou mai e lea āalaā mei fÄ].
āOku to e hoko atu āa e veesi 13 mo e fakakaukau tatau: āoku ou feinga ke maāu, ka āoku teāeki ke maāu; āi heāene pehÄ, āoku ai ha fatongia āe taha ke fai: ko e kakapa atu (epekteinÅ)āāoku āikai tuāunga e kakapa atu āi ha taāeloto ke tali hoto ngataāanga pe koe āikai topono he meāa kuo u maāu; ka ko āete fakahoko hoto fatongia āaki hoto kotoa, pea āi he funga ko ia āoku ou hohoi ke ope atu kaeāoua pÄ ke tau aāusia āa e taumuāa. Ko e epekteinÅiaāāoku āikai ke u fiemalie kaeāoua pe kuo u aāusia! āOku pehÄ āa e moāui āoku fai mo Kalaisi. āOku ou tuli, kumi mo kakapa, kaeāoua pe kuo āaāaku āa e tapuaki kuo tokonaki āe he āOtua maāaku āia Kalaisi.
Ko āeku maāu leva e tapuaki ko ia, āoku taau ke u matuāotuāa fakalaumÄlie ai. Pea ko e fakaāilonga āo kinautolu āoku matuāotuāa fakalaumÄlie, āoku nau fakakaukau taha (kÄinga e fakamaāunga honau āatamai) he āoku kakato mo maāumaāuluta āenau moāui. Ko e fakamanatu: ka kuo tau maāu, āoua naāa tukuange kae pukenimÄ ki ai!
āI heāetau kei fakafeāao ki he āEiki āoku āi fonualoto, āoua naāa tuku āetau lotu! āOku ou āofa lahi kiate kimoutolu, pea mo e tauange ke mou maāu ha āaho fakakoloa mo fonu āamanaki foki.
Lotu: Fakafetaāi lahi ki he āAfiona āe āOtua he ko koe ia naāa ke fuofua kumi mo tuli mai kiate kimautolu. Ne ke maāu kimautolu ko e faāahinga naāe liāekina mo āaunoa, ka naāa ke ngaohi kimautolu ko e koloa kanokato āa e āAfiona. Fakamolemole kapau kuo mau fai ke hola mei hoāo āAfio, pea mau moāui ngalo āo āikai ha houngaāia he toāukupu ne fai homau tauhi mo fafanga. āOku mau tali homau pole he āaho foāou ko eni: ke mau tuli atu, kumi atu mo kakapa atu kaeāoua pe kuo mau aāusia e moāui kuo ke tokonaki maāa kimautolu. Pea ka kuo mau tÅ nounou, āEiki fakaaāu mo fakakakato kimautolu. āAfio Ä āiate kimautolu, pea maāu atu kimautolu maāau āi he taimi ni āo lauikuonga. āEmeni.
3 - 0
Uike Tapu 6 ā Falaite: āKuo lava...Koeāuhi pÄ ko au!ā (Sione 19)
Kuo tau fononga mai mo e āEiki talu mei he HÄāele Fakatuāi āo e SÄpate Paame āo fou mai āi he Temipale, pea tau hake mo ia ki he Moāunga ko āOlive mo hono tala. āAneafi ne āikai puli āa e mafatukituki āo e meāa āoku teu ke hoko, ka naāe pau ke ne fakakakato ia. Meāa fakamÄfana ko e fufulu vaāe naāa ne fai. āIsa, ne u mei kole fakataha mo Pita ke āoua naāa ngata pe āi hoku vaāe.
Ka kuo tau hifo ki Ketisemani, pea ko e toki meāa fakaloloma ko e liāekina tokotaha āa e āEiki ke fai āene fetapa ki he Tamai he kuo maāumohe āa e kau ako. Ne u unga atu mei he mamaāo āo āilo āa hono puke ia āaki e fekita āa Siutasi, tÄ ko e fekita pÄ āa e lavaki. Kuo nau āave ia, pea kuo nofo-āi-lelenga āa kinautolu naāe muimui, he kuo taki ia ke fakamaaua. Pea ko e āuluaki ia āo e ngaahi faingataāa ne hoko he āaho ni:
Ā· Fakamaau āia Pailato (Mt 27:1-31, Mk 15:1-20, Lk 23:1-25, Sn 18:28-19:16)
Ā· Kalusefai (Mt 27:32-56, Mk 15:22-41, Lk 23:26-49, Sn 19:16-37)
Ā· Telio (Mt 27:57-61, Mk 15:42-47, Lk 23:50-56, Sn 19:38-42)
āI hono tolu āo e houa (9am), ne fehangahangai ai āa SÄ«sÅ« mo e ngaahi meāa fakamÄ kehekehe, hangÄ ko e ngaahi tukuaki loi ne fai āo kau kiate ia, ko hono fakahalaiaāi, manukiāi, kaeāumaāÄ hono tÄ ia āe he kau sÅtia Loma. āIkai ia ko ia pe, ka ne fakahoko mo e ngaahi hopo ne āikai fakalao, pea ne tautea mate ai ia pea ke fai āi he founga fakamÄ taha ko e kalusefai.
Kimuāa āi hono kalusefai ne muāaki taukaeāi mo āanuhia ia āe he kau sÅtia, pea nau fakamonuka hono langi āaki āa e kalauni ne ngaohi mei he āakau talatala. Hili ia naāa ne fua moāona hono kolosi ki Kalevale, āa ia ne hoko atu ai hono ngaohi kovia āe he kau sÅtia lolotonga āenau tutuki ia ki he kolosi.
Mei he kolosi naāe meāa āaki āe he āEiki ha ngaahi lea tuku āe 7. Ko e āuluaki, āāE Tamai, ke ke fakamolemole āakinautolu ni, he āoku āikai ke nau āilo āa e meāa āoku nau faiā(Luke 23:34). Ko āene mÄnava fakaāosi, āāE Tamai, āoku momoi atu hoku laumÄlie ki ho āaofitoāukupu naā (Luke 23:46). āI he hokosia āa hono hiva āo e houa (3pm), naāa ne mÄnava fakaāosi pea ne pekia.
Fakafuofua ki he 6pm nai āo e āaho ni, ne fakahÄāele hifo āe Nikotimasi mo Siosifa āAlematea āa e sino āo e āEiki mei he kolosi pea na telio ia āi ha fonua loto foāou ne teāeki ke ngÄueāaki.
āOku āi ai āa e ngaahi fofonga kehekehe āe lava ke tau lau āaki āa e talanoa mÄlie āoku fai āe Sione 19, pea āoku ou fakaafeāi kimoutolu ke tau āahiāahi lau e talanoa āaki āa e ngaahi fofonga ko ia, pea kumi mei ai ha tali ki he ngaahi fifili āoku tau nofo mo ia āi he āaho ni:
āUluaki, ko e fofonga āo Siutasi. Ko Siutasi ko e akonga pÄ ia āe taha he 12 ne āikai ui ka ne muimui pÄ. āOku mahino mei he talanoa naāa ne muimui ko e lama faingamÄlie. Ko e kotoa e ngaahi akonaki, malanga mo e ngÄue ne fakahoko āe he āEiki naāe āikai haāane āaonga ki he tangata ko eni. Ngali ko e fehuāi ne faiāaki e muimui ā ko e hÄ e koloa fakamatelie te u maāu mei he tokotaha ko eni. āI heāene āilo āoku fiemaāu āe he kau maāu mafai āa SÄ«sÅ«, naāa ne lau ia ko e matapÄ ke maāu ai āa e meāa naāa ne kumi ā ko ia naāa ne fakatau maāamaāa āa e moāui āa SÄ«sÅ«. Ko e fakakaukau ia āe taha āo e lavaki (pea ne u lea ki ai āaneafi), ko āete fakatau maāamaāa e moāui āa e taha āoku te feohi mo ia pea falala mai kiate kita ke maāu ai haāate tupu. Ko e tala faka-Siutasi ia ki he lotu mo e moāui ā āoku āikai ha faingamalie ai maāa ha taha kehe, ngata pÄ āi hoku kita. āOku siokita pehÄ nai hoāo lotu mo e moāui?
Ua, ko e fofonga āo Pita. Ko e akonga taāofi ngataāa eni mo fÄ«taāa ne ui āe he āEiki. āI he ngoue Ketisemani, ne hangÄ ha laione āene āohofi āa Malekusi āo tuāusi hono telinga; naāe āikai haāane teki ki he kau sÅtia ne omi ke puke āa SÄ«sÅ«. āI he meāa kotoa, ko Pita ne taaimuāa mo kaimuāa ā āi tahi ko ia ne muāa ke lue he fukahi vai neongo naāa ne ngoto ai. āI he hala ki Sesalia Filipai, ko Pita ne taaimuāa he tali āo e fehuāi faka-Misaia. Ka ko e ngaahi taimi āalomÄlie ia. āI he talanoa āo e āaho ni āoku kehe āa hono nÄunau he kuo tÅ e loa. Lolotonga hono fakamaauāi āo SÄ«sÅ« āe he taulaāeiki lahi, ne unga holo āa Pita he fuāu kakai. āI hono āilo ia ko e Äkonga āa SÄ«sÅ« ā ne kalo mamahi āa Pita āoku āikai haāane momoāi āilo āa e āEiki. Ko e vakai faka-Pita ki he feohi mo SÄ«sÅ« ā ko e meāa ke fai āi he āalomÄlie; ka faiange kuo tÅ ha āalotÄmaki, pea taki taha kumi āene moāui. Ko e taha lotu tali āalomÄlie nai koe?
Tolu, ko e fofonga āo Pailato. Ko e kÅvana āa Sisa mo e āemipaea Loma. Ko e mafai lahi naāe āiate ia. Pea ka ne tuāutuāuni ke tukuange āa SÄ«sÅ« heāikai ha ivi ke taāofia. āIkai ia ko ia pe, ka naāa ne āilo āoku āikai ha hia āa e tangata kuo āomi kiate ia. Ka āoku mou meaāi, ko e konga mahuāinga āo e moāui fakapolitikale āa e meāa ko e fakaāalinga lelei mo e fakahÅhÅloto ki he kakai. Ko e meāa ia ne fai āe Pailato ā naāe mahuāinga kiate ia ke tauhi ke lelei hono vÄ mo e kÄinga Siu. Naāe āikai ke ne tuāutuāuni ka naāa ne fakaāatÄ ki he kakai ke nau fili ā āi he founga faka-temokalati, naāa nau tautea mate āa e āEiki. Ko e vakai faka-Pailato ā āoku pule ki he moāoni mo e totonu āe he tokolahi.
FÄ, ko e fofonga āo SÄ«sÅ«. Kia SÄ«sÅ« ko e meāa kotoa kuo hoko ko e konga ia āo āene fakakakato āa e ngÄue kuo fekauāi mai ai ia āe heāene Tamai. Ko e tala āo e ngafa ko ia ko e lÄ«āoa mo e āaufuatÅ. āI he Kolosi, āoku tau maāu ai āa e tala āo e āofa taumamaāo āa e āOtua. Ko e āofa ia ne toāoa ai e punake āo e Himi 455. āI heāene nofo ke fakamÄāopoāopo āa e ngÄue āa e āOtua āia SÄ«sÅ«, naāa ne ofo āi hono tuāunga mo hono taumuāa:
Ko e tuāunga āo e ngÄue mai āa e āOtua āia Kalaisi āoku taha pe: tuāunga āi he āofa!
o Ko e āofa āoku makehe he āoku ne ueāi āa e āOtua ke hifo mei hono tuāunga, tuku hono naunau, kae hoko ko e meāa efu
o Ko e āofa āoku makehe koeāuhi āoku āikai ke ne mamae ha meāa ka āoku lÄ«āoa pea fai ke aāu
Ko e taumuāa āo e ngÄue mai āa e āOtua āia Kalaisi āoku taha pe: koeāuhi pe ko au!
o Naāa ne fili ke hoko ko e tangata koeāuhi pe ko au
o Naāa ne mamahi mo pekia koeāuhi pe ko au!
Ko e laumÄlie ia āoku uhoāaki āa e veesi fakaāosi:
āOfa ka ko ha āofa Ä
Hoāo āofa kia au
āOfa ne āikai mamae
āOfa ne fai ke aāu
Koeāuhi pe ko au!
āI he kolosi āoku tau āilo ai ha āOtua naāe hifo mai āo feohi mo hono kakai, pea feilaulau āene moāui āaāana maāa hono kakai. āI he āuhinga ko ia āoku āikai uki kitautolu ke tau mate maāa e āOtua, neongo ko e fakamoāoni taupotu taha ia kuo fou ai āa e kau Kalisitiane tokolahi, ka ke tau āunuāunu atu āo maāu moāui mei he āOtua ne pekia maāau pea mo au. Ko e taha kuo taāimalie āi he āofa āa e āOtua āoku ne muimui ki he hala kuo tÄ āe Kalaisi, āo fua hono kolosi koeāuhi pe ko e fungani āo e moāui!
Lotu: āOku hauāalofaāia hoāomoutolu ni loto āi he āofa afeitaulalo mo lakunoa āa e āAfiona, pea lave ai āakimautolu tuāa mo vaivai. āOku momofi e āaho ko eni pea kehe hono anga, he āoku fungani hake āa hono feilaulau. āOku mau kole fakamolemole naāa kuo mau lavakiāi āa e āAfiona pe fakafisingaāi koeāuhi ko āemau kumi faingamÄlie mo manavasiāi. āEiki, tuku ke mau hÅ«fanga he kelesi lahi fau āo e āaho ko eni, pea mo e āofa āikai mamae kuo fai āe ho āalo, koeāuhi pÄ ko kimautolu. āOku mau tukupÄ ke fua homau ngaahi kolosi, pea muimui atu he hala kuo ne tofa maāa kimautolu. āIa SÄ«sÅ« Kalaisi, āemeni.
4 - 0
Uike Tapu 5 ā Tuāapulelulu: āTaau mo hono sevÄniti...ā (MÄtiu 26)
āI he āaho ko hono nima ko eni āo e Uike Tapu, āoku ou talitali aipÄ kimoutolu, pea mo fakamÄlÅ atu āi hoāomou kei kau fakataha mo au mo hoku fÄmili āi hono muimuiāi e moāui mo e ngÄue āa SÄ«sÅ«. Ko e āaho ni āoku makehe āa hono mahuāinga, he ko e teu ia e fononga fakaāosi āa SÄ«sÅ« mei PÄtani ki Selusalema kimuāa āi hono kalusefai.
Ko e hokohoko āo e ngaahi meāa ne hoko he āaho ni ne anga pehe ni:
Ā· āOhomohe Fakaāosi āa e āEiki (Mt 26:17-35, Mk 14:12-31, Lk 22:7-38, Sn 13-17)
Ā· Lotu āi he Ngoue ko Ketisemani (Mt 26:36-46, Mk 14:32-42, Lk 22:39-46)
Ā· Lavakiāi āo SÄ«sÅ« āe Siutasi mo hono puke āe he kau maāu mafai (Mt 26:47-56, Mk 14:43-52, Lk 22:47-53, Sn 18:1-14)
Ā· Fakamaau āo SÄ«su āe he kau maāu mafai (Mt 26:57-75, Mk 14:53-72, Lk 22:54-71, Sn 18:15-27)
āI he pongipongi hake āo e āaho ni, ne fekauāi atu āe SÄ«sÅ« āa Pita mo Sione ke na Å ki Selusalema āo teuteu e Loki āi āOlunga, koeāuhi ke nau fakataha ki ai āo fakahoko āa e kÄtoanga PÄsova. Pea āoku mou meaāi āa e talanoa. āI he efiafi hifo, hili e tÅ āa e laāÄ, ne moāutÄfuāua āa e kau ako hili āenau tÄkoto atu he Loki āi Olunga ke maāu āa e meāatokoni āo e PÄsova, ne toāo āe SÄ«sÅ« āa e poulu vai mo e taueli, pea ne fufulu taautaha e vaāe āo e kau ako.
Tokangaāi ange ko e fufulu āo e vaāe naāe āikai ko ha ngafa foāou ia ne fokotuāu. Ko e konga mahuāinga ia āo e anga fakafonua āo e kakai āi he mÄmani āo e āaho ko ia talu mei muāa. Ko e ngafa āo e taha āoku āoāona āa e āapi, pe fai āa e fakaafe, ke ne teuteu ha vai ke fufulu ai e vaāe āo e kau āaāahi mai ki hono fale, pea āikai ko ia pÄ, ka ke fekau mo ha taha āo āene kau tamaioāeiki ke ne fufulu e vaāe āo e kau fakaafe. āOku tau maāu eni āi he ngaahi talanoa he Fuakava Motuāa (Sen 18:4; 19:2; 24:32; 43:24; 1 Sam 25:41), pea mo e ngaahi lekooti faka-hisitÅlia kehe. Ko e kau tauhi āapi āe niāihi naāa nau fakahÅ« mai āa e āaāahi, punou mo fekita mo ia, pea āoange āa e vai ke ne fufulu pe āe ia hono vaāe.
āOku nofo e mahuāinga āo e ngÄue āikai āi he ngÄue fufulu pÄ ka ko e vai āoku foakiāhe ko e vai ko e koloa hÄ mo lofia ia mo mahuāinga fau āi he ngaahi potu pakukÄ hangÄ ko PÄlesitaine. āOku āikai maāu ngofua, pea āikai āave noaāia, ngata pÄ āi hoāota tonu.
Ko hono makehe hono fai āe SÄ«sÅ« āa e fufulu vaāe he āoku āikai anga maheni ke fakahoko e ngÄue āe he taha āoku mÄāolunga kia kinautolu āoku maāulalo, āe he faiako ki heāene kau ako, ka ko ia ai pÄ āa e sipinga kuo tÄ maāa kitautolu heni āe he āEiki: ko ia āoku ne fie hoko ko e lahi, ke ne matuāaki hoko ko e sevÄniti; ko ia āoku fie tuāukimuāa, ke ne fakaāakiāakimui. Ko e tala ia moāui fakatamaioāeiki!
Ko ia aipÄ foki āa e makatuāunga ki he fekau naāa ne tala: ko e meāa āe āilo ai kimoutolu āe mÄmani ko e kau ako āaāaku, ke mou feāofaāaki. MÄlie fau ka ko e āÄsenita moāui maāa e kakai hangÄ ko kitautolu kuo taāimÄlie he fakaafe ke muimui kia SÄ«sÅ«: fetamaioāeikiāaki mo feāofaāaki! Ka tau ka lava e fekau faingofua mo hangatonu ko ia, āe mole mo ia e kinohaāa kotoa pÄ mei heāetau moāui mo āetau ngÄue.
āOku tauhi tukufakaholo āe he ngaahi siasi lahi e fufulu vaāe he āaho Tuāapulelulu. āOku āiloa ai e āaho ni ko e Tuāapulelulu Fufulu Vaāe (Maundy Thursday). Ka ko hono laumÄlie ke tau fakahoko ha fatongia āoku taau mo e sevÄniti āa e āEikiāpe ko e tufi veve, feimeāatokoni, āaāahi ki he kau mahakiāia mo toulekeleka, pea mo tokangaekina e uitou, paea mo e liāekina, ko e āuhinga ia āo e āaho ni. Kuo fai āe he āEiki hono fufulu e vaāe ko e sÄ«pinga, pea āoku āikai ui kitautolu ia ke tau hanganaki he fufulu vaāe. MÄlÅ pÄ ia. Ko e meāa āoku fiemaāu: ke tau moāui atu ko e kau sevÄniti āa e āOtua, āofa ki he kakai āa e āOtua pea feāofaāaki ke hoa mo e āofa mai āa e āOtua. Ko e faāahinga pehÄ naāe āuhinga ki ai hono liuanga āe SÄ«sÅ« āa e PÄsova Faka-Siu ke hoko ko e āOhomohe āa e Kau Tamaioāeiki. āI he āOhomohe, fakatatau kia Luke 22:15-16, ne meāa ai āa SÄ«sÅ«:
Kuo u mÄtuāaki holi ke kai āa e PÄsova ko eni fakataha mo kimoutolu āi he teāeki ke hoko āeku fakamamahi: he āoku ou tala atu, āE āikai āaupito te u to e kai ia, āo aāu ki he taimi āe fakakakato ai ia āi he Puleāanga āo e āOtua.
āI heni, āoku fakakakato ai āe SÄ«sÅ« āa e āuhinga āo e pÄsova āaki āene foaki hono sino mo hono taāataāa ke maumauāi mo lilingi ke tuāunga ki ai hotau fakatauāatÄina mei he angahala mo e mate. āPea naāa ne toāo ha mÄ.... (Luke 22:19-20).
Hili āa e PÄsova, ko e ngÄue fakaāosi āa e āEiki he Tuāapulelulu ko āene taki hifo e kau ako ki he ngoue ko Ketisemani (āi he talalo āo e Moāunga ko āOlive), āa ia ne fai ai āene fetapa ki he Tamai: āoua naāa fai hoāoku loto, kae fai pe hoāou finangalo!ā Ko e hikuleāo ia āo e tukulolo kuo lau mei ai āa hotau fakamoāui. Ko Ketisemani ne fakahoko ai hono lavakiāi āe Siutasi (hangÄ ko ia ne u lea ki ai āaneafi), pea naāe fai mei ai hono taki kia Kaiafasi ke fai hono fakamaaua.
āI he faingamÄlie āo e āaho ni, āoku ou fakaafeāi kimoutolu mo homou ngaahi fÄmili ke tau fakalaulauloto fakataha ki he moāui āa e āEiki, kaeāumaāÄ āa e faingataāa āoku ne teu ki ai he poāuli hifo āo e āaho ni. āIkai ia ko ia pÄ, ka ke fakamanatu kia kitautolu ko hotau tala Äāko e pole ke muimui āia SÄ«sÅ« āoku āikai ko ha kaimeāakai ki ha matÄtahi pe ko e ākai, inu mo nekenekaā, ka ko e molomolomuivaāe āi he hala āoku hangatÄmaki fau, fou āi he mamahi, pea āe iku ki he kolosi. Ka ko e hala ai pÄ ia. āOku āilo e taha āoku muimui moāoni āi heāene lototÅ, āofa, tukulolo mo e mateaki. āIo, āo taau mo hono sevÄniti.
NgÄngÄue atu, hanga āo fai
āA e finangalo he Tamai
Hala ne fou ai hotau āEiki
Taau mo hono sevÄniti!
Lotu: āEiki, neongo ko e hÄ, pule āaāau āoku fuāu eāa, teu āahiāahi ke talia, ke u fai ho finangalo ia. Ka pule mai ke u tuenoa, masiva he meāa manako, te u āahiāahi ke talia, ke fai ho finangalo ia. Ka toāo āa āeku āamanaki, tapu āa e meāa ne u fiefai, te u āahiāahi ke talia, ke fai ho finangalo ia. Ka pule ke u mahakiāia, fakaāausino ke pekia, te u āahiāahi ke talia, ke fai ho finangalo ia. āEiki, liliu āa hoku loto, ke u tui ai pe ki ho poto, kae faingofua pe ke u talia, ke fai ho finangalo ia. āEmeni.
0 - 0
NarrowMoalaOfaFaithSesimoaRotolynnLiu