Toplumsal Tarih Dergisi
Mart 2015, 255. Sayı Basın Bülteni
Toplumsal Tarih Mart sayısında Özde Çeliktemel-Thomen’in editörlüğünü yaptığı dosyayla, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e sinemayı mercek altına alıyor. Dosya yazıları Osmanlı’da çekilen ilk filmlerden Manaki Kardeşler’e, sinemanın iktidar ve tarihle ilişkisinden film yıldızı olmak isteyen gençlere verilen öğütlere uzanıyor.
“Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye Sinema Tarihi” başlıklı dosyada Özde Çeliktemel-Thomen, II. Abdülhamid döneminde sinemada denetim ve sansür mekanizmalarını inceliyor. Nezih Erdoğan nitrat filmlerin yol açtığı kazaları, yani küçük çaplı yangınları ve bunlara karşı alınan önlemleri anlatıyor. Saadet Özen, sinemanın tarihle kol kola girişini Manaki Kardeşlerin “Hürriyet” başlıklı film serisi üzerinden örnekliyor. Özge Özyılmaz 1930 ve 40’larda açılan “yıldız yarışmaları”nın mesajlarını, basına yansımaları üzerinden aktarıyor. Esin Paça Cengiz de Türkiye’de sinema, tarih ve temsil ilişkisi üzerine sorular sorup yanıtları tartışıyor. Kapakta kullandığımız, kameranın başındaki II. Abdülhamid çizimini de Aydan Çelik hazırladı.
Dosya dışı sayfalarda Mehmet Ö. Alkan “En Doğru Bildiğimizden Kuşkulanmak” dizisinin onuncu yazısını “İcadından 12 Eylül’e Cumhurbaşkanlığı Forsu ve 16 Türk Devleti Efsanesi” üzerine kuruyor. Alkan, metninde Cumhurbaşkanlığı forsunun hangi motivasyonla “icat” edilip sürdürülegeldiğini anlatıyor; forstaki 16 yıldızla temsil edilen Türk devletlerinin hangileri olduğu konusundaki tartışmaları tarih kitapları ve resmi kurumlarca hazırlanan listelerden izliyor.
“I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusunda Ermeni Askerler” başlıklı yazısında Ayhan Aktar, Meşrutiyet döneminde 1909’da çıkarılan bir kanunla erkek gayrimüslim Osmanlı vatandaşlarının da askere alınmasından sonra, büyük savaş öncesinde ve savaş sırasındaki Ermeni subay ve askerlerin durumuna eğiliyor.
Rohat Alakom “Kandilli Kız Lisesi’nin İlk Müdiresi Hanna Hindbeck’in Öyküsü” başlıklı yazısında, bundan yaklaşık yüz yıl önce kurulan lisede görev yapan Hanna Hindbeck’in kimliği ve karanlıkta kalmış yaşam öyküsünü yeni bilgiler ışığında aydınlığa kavuşturuyor.
Loubna Lamrhari, “Askeri Müzelerde Tarihin Sahneye Konması”nı Harbiye Askeri Müzesi ve Anıtkabir’deki Atatürk ve Kurtuluş Savaşı konulu müzeden yola çıkarak irdeliyor. Lamrhari tarihin ve ortak hafızanın sergilendiği bu mekânların, aynı zamanda ordunun vitrini görevini üstlendiği üzerinde duruyor.
“Kitabiyat”ta Akın Öge “Tarihçinin Mesleki Tarihi” başlıklı yazısıyla Bernard Lewis’in Buntzie Ellis Churchill ile birlikte yazdığı Tarih Notları: Bir Orta Doğu Tarihçisinin Notları’nı masaya yatırıyor ve kitabın Lewis’in meslek hayatının bir özeti sayılabileceğini söylüyor. Öge, Edward Said ile Bernard Lewis arasındaki polemiği ele alırken şarkiyatçılık ve Doğu-Batı meselesine de giriyor.
Zerrin İren Boynudelik ve Emine Önel Kurt “Günlük Hayatı Resmetmek” dizisinde bu kez, sanat eserlerinin sergilendiği salonların veya odaların tasvirini, yani “resmin resmi”ni Jan Brueghel (Yaşlı), Willem van Haecht, David Teniers (Genç) ve Giovanni Paolo Pannini’nin eserlerinden örneklerle anlatıyor.
Her ay olduğu gibi Toplumsal Tarih’in Mart sayısında Edhem Eldem’in “L’illustration’dan Seçmeler”i ve Emel Seyhan’ın “Osmanlı Basınında Yüz Yıl Önce Bu Ay”ı yer alıyor. “Güncel” sayfalarında Nilay Özlü’nün “Ölümcül Sınırlar: Bir Sergi, Bir Roman ve Mülteciler Üzerine Bir Değerlendirme” başlıklı değerlendirme yazısı ile Ümit Kurt ve Yektan Türkyılmaz’ın Tarih Vakfı Perşembe Konuşmaları kapsamındaki sunumlarının özetini okuyabilirsiniz. “Tarih Vakfı’ndan Haberler”de geçtiğimiz ay öne çıkan etkinlikler ve çalışmalardan haberdar olabilirsiniz.
www.tarihvakfi.org.tr
12 kişilik Girişim Kurulu’nun çabaları ve 264 kurucu üyenin katkılarıyla 1991 yılında kurulan Tarih Vakfı’nın öncelikli amacı, tarihin bilimsel bir çalışma dalı olarak etkinleşmesini sağlamaktır. Devletten tümüyle bağımsız bir sivil toplum örgütü olan Tarih Vakfı’nın tüm kuruluş sermayesi kurucularının katkılarından oluşmaktadır. Vakıf aynı zamanda, Türkiye'nin ekonomik ve toplumsal tarihi alanında uzmanlaşan bir arşiv, kütüphane, araştırma, eğitim, yayın ve müzecilik kuruluşudur. Tarih Vakfı düzenlediği etkinlikler ve konusunda uzman yayınları ile Türkiye’de bilimsel tarihçilik bilincinin gelişmesinde ve yerleşmesinde önemli rol oynamaktadır. Vakıf’la ilgili daha ayrıntılı bilgi için www.tarihvakfi.org.tr adresini ziyaret edebilirsiniz.