Жошы хан кесенесі туралы алғашқы мәліметтер XVI ғ. жататын жазба деректерде және Хафиз Тыныш бен Мир Мұхаммед әл- Бұхаридің еңбегінде кездеседі. Ол өзінің «Шараф-наме-йи шахи» атты шығармасында бұхарлық билеуші Абдаллахтың 1582 ж. Ұлытауға жасаған жорығын сипаттай отырып, Жошы хан кесенесі туралы: «Сенбіде (осы күні) 6-шы айдың (хан) Сарай маңында (навахи) Жошы хан кесенесінің алдында тоқтады» деп атап өтеді.
Жошы хан кесенесі туралы мәліметтер ресейлік саяхатшылар, топографтар, әскери қызметшілердің жазбаларында кездеседі. Жошы хан кесенесінде 1946 ж. Ә.Х. Марғұланның басшылығымен Орталық Қазақстан археологиялық экспедициясы зерттеу жұмыстарын жүргізеді. Ә.Х. Марғұлан кесенедегі бейіттерде Жошы хан мен оның әйелі жерленгендігін айтады.
Әр түрлі нұсқаларда айтылған аңыздарға сәйкес кесенеде Шыңғыс ханның үлкен ұлы – Жошы жерленгені туралы мәлімет кездеседі. Деректерде Жошы ханның құпия өлімі туралы тарихи аңыздардың әртүрлі нұсқалары тіркелген. Олар қазақтар арасында осы күнге дейін сақталған.
Әртүрлі нұсқадағы аңыздардың негізінде «Ақсақ құлан Жошы хан» желісі кездеседі. «Шыңғыснаманың» (XVI ғ.) авторы келесідей ақпарат береді: «Жошы хан оның (Шыңғыс ханның. – авт.) ұлдарының ішінде үлкені еді. Ол оған үлкен әскер беріп, Дешті Қыпшақ уәлаятына тағайындап, аттандырған кезде: «Сенің жылқыларыңның жайылым жері болсын» деп айтты. Сонымен қатар оған Хорезм уәлаятын берді. Жошы хан Дешті Қыпшақ уәлаятына аттанған кезде Улуг-Тағаға (Ұлытау – авт.) жетеді. Бір күні ол тау ішінде аңшылық құрып жүрген кезінде бір топ марал мен киіктерге кезігеді. Оларды қуалап, оқ жаудыртып келе жатқан кезінде аттан құлап, мойны үзіліп, қайтыс болады».
«Шаджарак ал – атрак» шығармасындағы аңыздардың бірінде Жошы ханның өлімі туралы хабарды Шыңғыс ханға Улуг жыршы жеткізеді. Шыңғыс хан жауап ретінде түрік жырын айтқан деседі:
«Кулу алған құландай құлынымнан айырылдым
Айырылышқан анкудай ер ұлымдан айырылдым».

#kazakhstan #SteppeDaddyFamily #familytime #family #familyadventures #familyadventure #adventure #trip #familytravel #familytrip #travel #photo #children #kids #kidstravel #childrentravel #city #oldcity #history #culture