Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Harbi’nde savaştığı cephelerden biri de Hicaz Cephesi olmuştur. Hicaz Cephesi’ndeki mücadele esas olarak Mekke Emiri Şerif Hüseyin liderliğinde isyan eden Arap aşiretlerine karşı verilmiştir.

1 Kasım 1908’de Şerif Ali Paşa’nın azledilmesinin ardından Mekke Şerifliği’ne atanan Hüseyin bin Ali el-Haşimi, savaş başlayana kadar Osmanlı yönetimi ile karşı karşıya gelmekten kaçınmış ancak harbin başlaması ve İstanbul’a karşı Londra’nın desteğini sağlamasıyla bu tavrı değişmiştir.

Şerif Hüseyin’in İngilizlerle gizli temasları harpten önce başlamış ve karşılıklı mektuplaşmalar şeklinde sürmüştür. Şerif Hüseyin’in Arap nüfusun yaşadığı topraklarda bir Arap krallığı ile halifelik makamını kendi üzerinde birleştirmeyi planladığı Kahire’deki İngiliz yetkililerle ile yaptığı yazışmalarda açıkça görülür.

Hicaz Cephesinin açılması Mekke Şerifi Hüseyin liderliğinde 10 Haziran 1916’da Mekke’deki isyan ile başlamıştır. İsyancılar, İngilizlerden önemli miktarda maddi, lojistik ve silah desteği görmüş, ayrıca İngiliz istihbarat ajanları isyancı liderlere askerî danışmanlık yapmıştır.

Gerek Osmanlı yönetimi gerekse Suriye’deki ordunun komuta kademesi isyanın gelişini görememiş, bu nedenle devlet Hicaz İsyanı’na hazırlıksız yakalanmıştır. Hicaz’ın büyük kısmı isyancıların kontrolüne girerken demiryolu hattının son durağı olan Medine şehri harbin sonuna kadar direnmiştir.

Hicaz İsyanı, Arap nüfus arasında geniş bir destek bulamamasına ve hiçbir zaman Şerif Hüseyin’in iddia ettiği kuvvete ulaşamamasına rağmen çok olumsuz etki yapmıştır. Hicaz Cephesi, zaten çok kısıtlı olan Osmanlı kaynaklarının bir kısmını yutarak Filistin Cephesi’ndeki mağlubiyete de zemin hazırlamıştır.

27 Nisan 1916’da bağımsızlığını ve kendini Hicaz kralı ilan eden Şerif Hüseyin, Hilafetin kaldırılmasından 2 gün sonra, 5 Mart 1924 tarihinde kendisini Halife ilan etmişti.

Bugün Ürdün’de kullanılan 1 dinarın ön yüzünde yüzünde Şerif Hüseyin, arka yüzünde ise İngilizce olarak “Büyük Arap İsyanı” bulunmakta.

Kaynak: Umut Akçakaya, Erdal Aydoğan, Hatıralar Işığında Şerif Hüseyin İsyanı ve Hicaz Cephesi